Voor mijn project ‘Kinderen van het onderwijs’ mocht ik in gesprek met Natasja Esmeijer- van Mullem van de Beelddenkers Podcast.
Natasja Esmeijer begeleidt kinderen, jongeren en volwassenen die in beelden denken met huiswerkbegeleiding, begeleiding op maat en inzicht in hun eigen brein.
In de podcast gaat ze met diverse professionals en ervaringsdeskundigen in gesprek om een bijdrage te leveren aan meer inzicht over beelddenken. Iets wat voor mij zelf nog onbekend terrein is.
Zoals zoveel.
Ik ben namelijk geen onderwijsdeskundige. Ik ben een burger, een moeder en een fotograaf die zich zorgen maakt. Die aan alles voelt dat er hervormingen nodig zijn.
Passend onderwijs voor IEDER kind. Niet passend voor structuren, wetten, systemen en overheidsregelingen en wetten. Passend voor het kind.
Want een ding weet ik met meer zekerheid dan ooit: met de kinderen is niks mis.
De kinderen in mijn project worden niet gezien, niet gehoord en niet begrepen.
“Scholen hebben nu te weinig ruimte voor het bieden van maatwerk aan deze kinderen. Ook worden ouders vaak gedwongen tot het ziekmelden van kinderen of zelfs het aanvragen van een vrijstelling van de leerplicht. En de verantwoordelijkheden van de school, de leerplichtambtenaar en het samenwerkingsverband sluiten niet goed op elkaar aan. Met de initiatiefwet ‘leerrecht’ pakken we deze knelpunten aan.”
“Er is niks mis met onze jeugd, zeg ik haar. Maar er is wel veel mis met de volwassenen die de samenleving als een machine hanteren en de jongeren tot inwisselbare standaardonderdelen willen vormen en onderwijzen. Jullie jongeren, zeg ik haar, zijn de voelsprieten van een samenleving. Wat de jeugd massaal mentaal ziek maakt zegt vooral iets over de ziekmakende patronen van ons volwassenen. Het zegt iets over hoe wij de samenleving hebben ingericht. Dat moet anders en dat moeten volwassenen en jongeren samen gaan veranderen. De volwassenen hebben veel macht en middelen, dus moeten zij ook in deze meer verantwoordelijkheid gaan dragen.”
“Agora gaat over autonoom leren. Bij autonoom leren is de lerende (het kind/de leerling) in de lead. Het kind is eigenaar van zijn eigen leren. Die autonomie gaat zo ver dat het kind als enige bepaalt wat zinvol is voor hem of haar. Het gevolg is dat elk kind zijn eigen leerroute volgt. De leervraag (challenge) van het kind staat centraal. De nieuwsgierigheid of leergierigheid is leidend. Vanuit de leervraag (challenge) ontstaat het leerproces. Hier komt de coach (Agoriaanse Meester) aan bod. De coach stuurt, stimuleert, inspireert, helpt analyseren, adviseert en geeft feedback.”
“Rustige leerlingen, daar heb je als leraar geen omkijken naar. Toch? Integendeel, vindt Bart Heeling, leraar in het speciaal onderwijs. Stille leerlingen moeten juíst meer gezien worden. In augustus hield hij een kort pleidooi voor ze op LinkedIn. In no time had de post meer dan 5.000 likes en ruim 300 reacties. Tijd voor een interview met Bart. “Als stille leerlingen in het regulier onderwijs meer aandacht krijgen, stromen ze minder vaak door naar het speciaal onderwijs.”
Het is mooi dat kinderen gehoord worden in hun mening over de vormgeving van het onderwijs. Het schoolsysteem heeft een urgente upgrade nodig naar de tijd van nu. We hebben burgers nodig die creatief en flexibel kunnen denken, gezien de snelle veranderingen waar we in de maatschappij mee te maken hebben. Wat moet een kind écht leren?
Via de mail kreeg ik een uitnodiging om in gesprek te gaan met Martijn Bellaard, coach/docent ICT opleiding bij de HU. Het project Kinderen van het Onderwijs had zijn aandacht gegrepen, vanuit persoonlijk oogpunt, maar ook als professional, werkend met een nieuwe didactiek.
Het enthousiasme waarmee hij vertelt over hun vernieuwende aanpak in de opleiding is aanstekelijk. Geen lesgeven meer, geen toetsen: alles gaat projectmatig. De studenten leren reflecteren, onderzoeken, zichzelf ontwikkelen. De resultaten van deze nieuwe manier van opleiden zijn aanmoedigend.
Wat me bij is gebleven van ons gesprek, is dat het schoolsysteem niet hoeft te klappen of dat er alleen nieuwe scholen met een andere manier van werken hoeven te worden opgezet. Ook vanuit het bestaande systeem zijn transities mogelijk.
Martijn vertelt:
“Open-ICT is een didactisch onderwijs vorm binnen de Hogeschool Utrecht HBO-ICT. Er is gekozen voor een agile manier van werken en leren. Hierdoor ligt de regie bij de student.
Op basis van project aangeleverd door bedrijven leert de student het vakgebied. De coach geeft constant feedback over hoe de student zijn werk doet. De beoordeling door de coach van de student vindt plaats op basis van de 10 vaardigheden.
Het gevolg is dat de coach een holistisch beeld heeft van elke student. Dit alles heeft er toe geleid dat elke studenten zijn eigen ontwikkel-pad heeft. Hierdoor is de motivatie van en de impact op de student hoger.
Bij Open-ICT kennen we geen college of toetsen. De student leert de belangrijke vaardigheid om zelf kennis te vergaren en die op waarde te schatten. De coach ondersteunt en begeleidt de student in dit leerproces.
Binnen Open-ICT is het opdoen van juiste kennis net zo belangrijk als bijvoorbeeld samenwerken en kritisch oordelen.
Juist deze extra vaardigheden (in totaal 10) zorgen er voor dat studenten beter worden voorbereid op hun toekomstige werk. Deze voorbereiding wordt versterkt door de intensieve samenwerking met diverse bedrijven.
Open-ICT bestaat nu 4 jaar en laat al mooie resultaten zien. De coaches zien dat studenten gemotiveerder zijn, omdat ze harder werken en langer door gaan met hun project. Doordat projecten uitdagend zijn is ook de leercurve hoger. Een mooie positieve bijwerking is dat de studenten uitval op 20% zit, terwijl dat HBO breed op 40-50% zit.”
“Die prestatiedruk komt overal terug”, zegt de Utrechtse hoogleraar Kleinjan. “Scholen worden afgerekend op bijvoorbeeld hun slagingspercentage. Dat werkt door op ouders, die het beste willen voor hun kind. Dus als je die prestatiedruk wil aanpakken, moet je als maatschappij een breed debat voeren: wat vinden we belangrijk? Cognitief excelleren of goed in ons vel zitten?”
Afgelopen woensdag ontmoette ik Pascal Neleman voor een gesprek in mijn studio. Als fotograaf lever ik mijn bijdrage aan onderwijs-hervorming, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. Wat we nodig hebben is een web van professionals en ervaringsdeskundigen, die samen op zoek gaan naar duurzame veranderingsprocessen.
Pascal weet alles van zintuigen en hoe onze omgeving ons beïnvloedt. Ze focust hierbij op scholen. De resultaten van haar suggesties zijn erg belangrijk; kinderen voelen meer rust en focus.
Pascal:
“Onze omgeving geeft ons bewust en vooral onbewust heel veel informatie. Waar we naartoe kunnen, wat er te doen is, bij wie we moeten zijn, de identiteit van de bewoners/gebruikers of het gevaarlijk is of juist fijn. Die informatie heeft een grote invloed op ons functioneren en ons gedrag.
Uit onderzoek blijkt dat door hier aandacht aan te geven wel 20-25% verbetering haalbaar is op zaken als o.a. leerrendement, rust, cognitie, concentratievermogen en welbevinden.
Na samen met de onderwijsprofessional te kijken naar de informatie die de leeromgeving onbewust geeft, brengen we verbeteringen aan om meer resultaat te halen uit de aanwezige middelen.
Dit betekent werken aan harmonie (is orde en variatie) en leesbaarheid van de ruimte én gebruikte middelen.”
Merlijn Goldsack is als elfjarige een vrolijke, slimme jongen met een hoofd vol ideeën. Maar er is een groot probleem: Merlijn heeft autisme en kan niet naar school. Een schoolklas is voor hem veel te druk. Een harde stem, ruziënde kinderen of een gemene opmerking komen extra hard bij hem binnen. “Dan spat mijn hoofd uit elkaar als een watermeloen”, aldus Merlijn. Daar wordt hij depressief van en daarom blijft hij liever thuis. (bron: Nivoz).
Wat als onderwijs niet systeemgericht was, maar mens- en wereldgericht? Waarom nog werken vanuit een leerstofjaar-klassensysteem, terwijl je voor ieder kind boeiend onderwijs op maat zou willen?
Deze tijd vraagt niet om de zoveelste verandering van buitenaf, maar roept om hervorming van binnenuit.
Nicole Hanegraaf schreef een boek over het schoolsysteem en hoe het anders kan. Haar boekpresentatie vindt plaats op 24 november 2022.
Een inspirerende podcast van Het Groene Hart, waarin Juliëtte Schraauwers met enthousiasme vertelt over haar nieuwe school in Hilversum. Deze is gebaseerd op de NOW school in Bali. Terug naar de natuur, intrinsiek leren en een heel ander schoolsysteem. Ook is ze open over de uitdagingen en de vooroordelen waar ze mee te maken krijgt.
KINDEREN VAN HET ONDERWIJS 